Locatie

Broodhuis, Tentoongesteld

Datum

1717

soort van object

Materialen

Techniek

Vervaardigingplaats

Brussel

Opschriften

"Joan. Laurentius Kraft invent. & Sculp. Bruxellis." (onderaan in het midden)
"I.L. Kraft sc: Brux. 1717." (onderaan rechts)

Afmetingen

hoogte 11 cm — wijdte 16.2 cm
hoogte 119 cm — wijdte 35 cm (lijst (met vijf andere prenten))

Inventaris nummer

M.1900.233

Identifier Urban

52278
lees meer

Beschrijving

De eerste vermelding van de Fontein van de Drie Godinnen, hier zichtbaar op de prent, dateert van het einde van de veertiende eeuw. Ze werd geplaatst nabij de Sint-Niklaaskerk waar eerder een waterput stond en maakte zo deel uit van de watervoorziening van de stad Brussel. Drie naakte vrouwen stonden in driehoekvorm met de rug naar elkaar toe. Ze waren elk opgesteld in een nis en er vloeide water uit hun borsten, zoals hier duidelijk weergegeven.

Rekeningen van het einde van de 17de eeuw leren ons dat een zekere Pieter van de Winckel de opdracht had gekregen om zowel de godinnen als de nissen met olieverf te beschilderen. De nissen kregen daarbij klaarblijkelijk een blauwe kleur. In 1717, het moment waarop deze prent vervaardigd werd, was de fontein al enkel keren hersteld. In 1776 was ze echter zo in verval dat beslist werd tot een volledige restauratie, maar het mocht niet baten en de fontein werd afgebroken. De Fontein van de Drie Godinnen wordt bovendien soms verward met de Fontein van de Drie Gratiën die te bezichtigen is in het Museum van de Stad Brussel. Toch gaat het niet om dezelfde fontein, wat onder andere te zien is aan het ontbreken van de nissen.

Opvallend is ook het personage te paard centraal op deze prent. Mogelijk gaat het om de Poolse koning Jan III Sobieski, of zo vermoedde Charles Piot toch. Die aanname is niet ongegrond, gezien het wapenschild dat de man bij zich draagt (ter hoogte van de nek van het paard). Daarin kan immers het wapenschild van zijn familie herkend worden: een (witte) gekroonde adelaar. De Poolse koning is ook inderdaad in verband te brengen met Brussel. Zo leverde hij bijvoorbeeld een financiële bijdrage aan de bouw van het Park van Brussel en werd in die stad zelfs een park naar hem vernoemd ter ere van zijn overwinning op de Ottomanen in Wenen in 1683 (het Sobieskipark).

Het is ook naar aanleiding van Sobieski’s overwinningen op de Ottomanen (in het laatste kwart van de 17de eeuw) dat in Europa en ook in de Republiek van de Verenigde Nederlanden allerlei prenten circuleerden met de Poolse koning in de hoofdrol. Hij werd door zijn militaire succesen namelijk gezien als een beschermer van het christendom en Europa. Op een prent uit 1691 van de hand van Romeyn de Hooghe is overigens een erg gelijkaardige voorstelling van Sobieski te zien: hij zit te paard en heeft ook zijn wapenschild bij de nek van zijn paard hangen. Helemaal zeker is het dus niet vast te stellen dat het om Jan III Sobieski gaat, maar mogelijk is het zeker wel.

Bronnen

GOFFIN, Joël, Le Quartier Royal de Bruxelles. Un chef-d’œuvre maçonnique, Brussel: SAMSA Editions, 2022, 17-18.

HULSENBOOM, Paul, “De Poolse Hercules. Romeyn de Hooghe en de Nederlandse receptie van Jan III Sobieski voorafgaand aan het Ontzet van Wenen”, Neerlandica Wratislaviensia, 2019 (29), 87-110, 93, 87-88, 101-102.

MALDAGUE, Jacques en GOUWELOOS, Marcel, Les statues et fontaines anciennes de la ville de Bruxelles, Le Folkore Brabançon, deel 230, Brussel: Organe du service de service de recherches historiques et folkloriques de la province de brabant, 128-136.

PIOT, Charles, “J.-L. Krafft. Een brusselsch plaatsnijder der 18e eeuw.”, Dietsche Warande. Nieuwe Reeks 2, 1887-1888 (1), 60-64.

WIDACKA, Hanna, “The Sobieskis’ Janina coat of arms”, Passage to knowledge. Museum of King Jan III’s Palace at Wilanów, 2011 (https://www.wilanow-palac.pl/the_sobieskis_janina_coat_of_arms.html). Geraadpleegd 28 februari 2023.

Colofon

Discussie