De fontein van de Drie Maagden (bij de Sint-Niklaaskerk)
Jan Lodewyk Krafft (toegekend aan)
Locatie
Datum
soort van object
Techniek
Vervaardigingplaats
Opschriften
"I.L. Kraft sc: Brux. 1717." (onderaan rechts)
Afmetingen
hoogte 119 cm — wijdte 35 cm (lijst (met vijf andere prenten))
Inventaris nummer
Identifier Urban
Beschrijving
De eerste vermelding van de
Fontein van de Drie Godinnen, hier zichtbaar op de prent, dateert van het einde
van de veertiende eeuw. Ze werd geplaatst nabij de Sint-Niklaaskerk waar eerder
een waterput stond en maakte zo deel uit van de watervoorziening van de
stad Brussel. Drie naakte vrouwen stonden in driehoekvorm met de rug naar
elkaar toe. Ze waren elk opgesteld in een nis en er vloeide water uit hun
borsten, zoals hier duidelijk weergegeven.
Rekeningen van het einde van de
17de eeuw leren ons dat een zekere Pieter van de Winckel de opdracht
had gekregen om zowel de godinnen als de nissen met olieverf te beschilderen.
De nissen kregen daarbij klaarblijkelijk een blauwe kleur. In 1717, het moment
waarop deze prent vervaardigd werd, was de fontein al enkel keren hersteld. In
1776 was ze echter zo in verval dat beslist werd tot een volledige restauratie,
maar het mocht niet baten en de fontein werd afgebroken. De Fontein van de Drie
Godinnen wordt bovendien soms verward met de Fontein van de Drie Gratiën die te
bezichtigen is in het Museum van de Stad Brussel. Toch gaat het niet om
dezelfde fontein, wat onder andere te zien is aan het ontbreken van de nissen.
Opvallend is ook het personage te
paard centraal op deze prent. Mogelijk gaat het om de Poolse koning Jan III
Sobieski, of zo vermoedde Charles Piot toch. Die aanname is niet
ongegrond, gezien het wapenschild dat de man bij zich draagt (ter hoogte van de
nek van het paard). Daarin kan immers het wapenschild van zijn familie herkend
worden: een (witte) gekroonde adelaar. De Poolse koning is ook inderdaad in
verband te brengen met Brussel. Zo leverde hij bijvoorbeeld een financiële bijdrage
aan de bouw van het Park van Brussel en werd in die stad zelfs een park naar
hem vernoemd ter ere van zijn overwinning op de Ottomanen in Wenen in 1683 (het
Sobieskipark).
Het is ook naar aanleiding van Sobieski’s
overwinningen op de Ottomanen (in het laatste kwart van de 17de
eeuw) dat in Europa en ook in de Republiek van de Verenigde Nederlanden
allerlei prenten circuleerden met de Poolse koning in de hoofdrol. Hij werd door
zijn militaire succesen namelijk gezien als een beschermer van het christendom
en Europa. Op een prent uit 1691 van de hand van Romeyn de Hooghe is overigens een
erg gelijkaardige voorstelling van Sobieski te zien: hij zit te paard en heeft
ook zijn wapenschild bij de nek van zijn paard hangen. Helemaal zeker is het
dus niet vast te stellen dat het om Jan III Sobieski gaat, maar mogelijk is het
zeker wel.
Bronnen
GOFFIN,
Joël, Le Quartier Royal de Bruxelles. Un chef-d’œuvre maçonnique, Brussel:
SAMSA Editions, 2022, 17-18.
HULSENBOOM, Paul, “De Poolse
Hercules. Romeyn de Hooghe en de Nederlandse receptie van Jan III Sobieski
voorafgaand aan het Ontzet van Wenen”, Neerlandica Wratislaviensia, 2019
(29), 87-110, 93, 87-88, 101-102.
MALDAGUE,
Jacques en GOUWELOOS, Marcel, Les statues et fontaines anciennes de la ville
de Bruxelles, Le Folkore Brabançon, deel 230, Brussel: Organe du service de
service de recherches historiques et folkloriques de la province de brabant,
128-136.
PIOT,
Charles, “J.-L. Krafft. Een brusselsch plaatsnijder der 18e eeuw.”, Dietsche
Warande. Nieuwe Reeks 2, 1887-1888 (1), 60-64.
WIDACKA,
Hanna, “The Sobieskis’ Janina coat of arms”, Passage to knowledge. Museum of
King Jan III’s Palace at Wilanów, 2011 (https://www.wilanow-palac.pl/the_sobieskis_janina_coat_of_arms.html).
Geraadpleegd 28 februari 2023.
Discussie