Hotel Solvay – KIK-IRPA -Urban.brussels
Hotel Solvay – KIK-IRPA -Urban.brussels
Cauchiehuis – KIK-IRPA
Cauchiehuis – KIK-IRPA
Voormalig hotel Cohn-Donnay – A. de Ville de Goyet © urban.brussels (OM2018_88_07)
Voormalig hotel Cohn-Donnay – A. de Ville de Goyet © urban.brussels (OM2018_88_006_01)
Hortamuseum – Ch. Bastin & J Evrard © urban.brussels
Hortamuseum – Ch. Bastin & J Evrard © urban.brussels

Brussel, hoofdstad van art nouveau : een totaalkunst "op maat"


"... zij [Horta en Hankar] zien de architectuur als de synthese van plastische manifestaties, die niet alleen het gebouw behelst, maar ook de decoratie en de inrichting van alle vertrekken.

Opmerkelijk (...) is dat hij eigenaars vond die geenszins afknapten op deze revolutionaire verklaringen."

MAUS, O. en SOULIER, G., "L’art décoratif en Belgique", Art et Décoration, juli-dec. 1897, p. 91 (vrije vertaling)

"... decoratie is slechts de ontwikkeling van het creërende denken van de architect en kan niet worden losgemaakt van de ruwbouw; de meubels, net als het smeedijzerwerk, de glasramen, het houtwerk, de stoffen enzovoort, worden afgestemd op het ontwerp in zijn geheel om er een eenheid van te maken."

 MAUS, O., "Architecture moderne", L’Art moderne, nr. 11, 18 maart 1900 (vrije vertaling)


Wat komt er in ons op als we aan art nouveau denken? Ongetwijfeld borrelt de naam van Victor Horta op, en ook beelden van elegante gevels, indrukwekkende herenhuizen voor de gegoede en bevoorrechte burgerij, overdadige interieurs met een monumentale trap en koepel die voor subtiele lichtweerspiegelingen zorgt ... Maar de art nouveau is meer dan dat. Het is een totaalconcept dat op het einde van de 19e eeuw door jonge kunstenaars – en dus niet enkel architecten – werd uitgedacht. Waarschijnlijk waren ze ambitieus, maar in de eerste plaats wilden ze vernieuwen, de platgetreden paden verlaten en uit het heersende kader breken, dat hen sinds decennia bond aan eindeloos dezelfde stijlen uit het verleden en de imitatie van de "grote meesters" met hun betrouwbare en absolute smaak. Het is een kunstvorm die zich resoluut wilde aanpassen aan de moderne tijd, kunst die volledig gericht is op de levensstijl en de persoonlijkheid van de opdrachtgevers.

Een totaalkunst "op maat", en dit tot in de kleinste details: decoratie, meubilair, verlichting, radiatorkasten, behangpapier, snuisterijen, deurknoppen ... Dit is wat het concept van de art nouveau uniek maakt, maar ook kwetsbaar wegens tijdelijk. De art nouveau werd uitgedacht als een geheel en dus wordt het moeilijk, en zelfs onmogelijk, om aanpassingen te verrichten aan evoluties (in smaak, technieken, gewoontes ...), zonder te raken – ook al is het slechts gedeeltelijk – aan het vernuft waarmee werd gecreëerd.

Vandaar dat de complete getuigenissen in situ van deze totaalkunst zeldzaam zijn. U kunt een vleugje van het idee opsnuiven door een bezoek te brengen aan het Huis Solvay, het Hortamuseum, het Huis Cauchie of nog, het voormalige Huis Cohn-Donnay. In het Hortamuseum kunt u trouwens de gipsen modellen bezichtigen die Victor Horta vervaardigde voor zijn verwezenlijkingen.

De enkele fiches die bij deze "Thema" horen, zijn slechts een fractie van de uiteenlopende realisaties die in de geest van deze totaalkunst werden ontworpen. U kunt via de fiches naar de collecties gaan die momenteel op onze site staan. Daar krijgt u een ruim overzicht van de creativiteit en de vele talenten van de art-nouveaukunstenaars.

"Enkele” referenties om verder te gaan...

DIERKENS-AUBRY, Fr & VANDENBREEDEN, J., Art nouveau in België. Architectuur en interieurs, Lannoo, 1991.

Coll., La Maison Cauchie. Entre rêve et réalité, Maison Cauchie asbl, Brussel, 2004.

Coll., Victor Horta : hotel Aubecq, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel, 2011.

GOSLAR, M., Victor Horta 1861-1947 : leven, werk, art nouveau, Fondation Pierre Lahaut, Brussel, 2012.

ADRIAENSSENS, W., "Het hotel Solvay van Victor Horta : het somptueuze stadspaleis van een industriële familie", Erfgoed Brussel, nr 22, april 2017, Brussel, p. 26-37.

 

 

MOUZELARD, Chr., « Voormalig woning Cohn-Donnay : meubilair op maat », Erfgoed Brussel, nr 29, december 2018, p. 34-39.