Retabel van de Maagd Maria, genaamd het retabel van Saluzzo
Valentin Van Orley (toegekend aan)
Jan II Borman (toegekend aan)
Locatie
Datum
soort van object
Geheel
Materialen
Techniek
Stijl
Tentoonstelling
Vervaardigingplaats
Opschriften
(Passer en hamer - op acht plaatsen)
Afmetingen
hoogte 192.7 cm — wijdte 420 cm (Beschilderd deel open)
Inventaris nummer
Identifier Urban
Beschrijving
Bestelling van de Italiaanse familie Pensa di Mondovi di Marsaglia voor hun familiealtaar in Mondovi. Tijdens de 18e eeuw overgebracht naar hun eigendom in Saluzzo (familiewapens bevestigd op het retabel). In 1894 geschonken aan het Museum van de Stad Brussel.
Terwijl de meeste Brabantse retabels slechts één paar luiken hebben, is het retabel van Saluzzo een extra paar luiken rijker. Zo krijgen toeschouwers van het kunstwerk drie verschillende versies te zien, in functie van de liturgische kalender.
Het gesloten retabel toont twee beschilderde panelen die samen vorm geven aan een grotere compositie rond het thema van de Boom van Jesse. Die bewijst hoe Maria en Jozef afstammelingen zijn van koning David. Tijdens gewone religieuze vieringen werd het eerste paar luiken geopend. Zo worden vier beschilderde panelen zichtbaar die van links naar rechts de hoogtepunten in het leven van Jozef weergeven, van zijn geboorte tot zijn dood. Het gaat hier niet langer om één monumentale compositie, maar om een reeks beschrijvende taferelen die op de verschillende panelen in elkaar overvloeien.
Op de belangrijkste feestdagen doorheen het kerkelijk jaar werd ook het tweede paar luiken geopend. Het retabel krijgt dan de vorm van een houten meubel met verschillende nissen waarin de gebeeldhouwde, geschilderde en vergulde scènes belangrijke momenten uit het leven van Maria illustreren. Centraal staat de geboorte van Jezus. De verschillende vertoningen in het retabel doen denken aan een ontdekkingstocht rond de Heilige Familie, wat ons onderdompelt in het mysterie van de geboorte van Christus en de ontmoeting met God. Retable_de_Saluces.pdf Retabel_van_Saluzzo_.pdf Alterpiece_of_Saluzzo.pdf
Bronnen
DE COO, Josef, In Josephs Hosen Jhesus ghewonden wert : ein Weihnachtsmotiv in Literatur und Kunst. Aachen: Aachener Kunstblätter, 1965.
DE COO, Josef, Twee Orley-retabels. In : Jaarboek van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, 1979.
DES MAREZ, Guillaume, Guide illustrée de Bruxelles: t. II: les Musées. Bruxelles : Touring Club de Belgique, 1917, 321 p.
D'HAINAUT-ZVENY, Brigitte, Le retable de Saluces (Musée de la ville de Bruxelles) et la question du rôle des retables à double paires de volets dans la scansion du temps liturgique. In : Mélanges en hommage à A. Smolar-Meynart. Bruxelles, 2002, p. 793-829.
D'HAINAUT-ZVENY, Brigitte (dir.), Miroirs du sacré : les Retables sculptés à Bruxelles : XVe -XVIe siècles. Bruxelles: CFC ed., 2005.
FICHEFET, M.-L., Het retabel van Saluces, kunstwerk uit het gemeentelijk museum der Stad Brussel. In : G.B., n°72, avril 1965, p. 83-97.
GENAILLE, A., Le dénombrement de Bethleem et la persistance des goûts anversois chez Bruegel l'Ancien. In : Jaarboek van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, 1981, p. 61-95.
PERIER-D'IETEREN, Catheline, Les Retables brabançons aux XVe et XVIe siècles : examen technologique et son interprétation en histoire de l’art. In : Conservation restauration des Biens Culturels - Traitement des Supports - Travaux interdisciplinaires, 1989, p. 23-38.
PERIER-D'IETEREN, Catheline, Les volets peints des retables brabançons. In : BUYLE, Marjane et VANTHILLO, Christine (dir.), Retables flamands et brabançons dans les monuments belges. Bruxelles: Ministerie van de Vlaamse Gemenschap, 2000, p. 37-52.
Discussie