Lot en zijn dochters

Dit schilderij illustreert een episode uit het Bijbelverhaal van Lot en de vernietiging van Sodom en Gomorra. Lot, zijn vrouw en hun twee dochters waren gevlucht voor de goddelijke toorn die over Sodom was neergedaald. Tijdens de vlucht veranderde Lot’s vrouw in een zoutzuil omdat zij achterom had gekeken. Ze verscholen zich in een grot in de bergen. Daar ze vreesden geen man meer te vinden in het land, beslisten de twee zusters hun vader wijn te drinken te geven en ‘bij hem te liggen’ (Genesis 19, 31-35).

Het tafereel speelt zich af in een grot waarvan de wanden met planten lijken te zijn begroeid. We zien hoe de oudste dochter van Lot rijkelijk wijn schenkt in de beker die haar vader vasthoudt, geholpen door haar jongere zuster, die naar haar handlangster kijkt terwijl ze met haar handen door de haren van de oude man strijkt. Aan hun voeten verwijzen druivenbladeren en een druiventros naar Bacchus en naar de zonde. De oude man lijkt al verdwaasd te zijn, zijn geest beneveld door de drank. De schilder koos ervoor het gezicht van de oudste dochter, de aanstookster van het incestueuze maneuver, in het licht te plaatsen, terwijl dat van de jongste dochter grotendeels in de schaduw blijft.

Deze episode is talloze keren afgebeeld in de Europese grafische kunsten en kende vooral succes bij de 17de-eeuwse Vlaamse, Hollandse en Italiaanse kunstenaars. Het schilderij van Sint-Gillis werd vroeger toegeschreven aan Gaspar de Crayer (Antwerpen, 1584 – Gent, 1669), hoewel niets in de stijl noch het palet of de gezichten overeenstemt met de typische stijl van de schilder. De compositie is veeleer afgeleid van Italiaanse versies van het onderwerp. Men denke aan de versie van de Genuees Giovanni Battista Langetti (Genua, 1625 – Venetië, 1676), die werd verkocht in New York in 2013 (veiling Sotheby’s, 31 jan. 2013, nr. 215), maar ook aan die van de Napolitanen Andrea Vaccaro (Napels, 1604 – Napels, 1670), bewaard in de Museo Nacional de Bellas Artes de Rio de Janeiro, en Luca Giordano (Napels, 1634 – Napels, 1705), bewaard in de Staatliche Kunstsammlungen, Gemäldegalerie Alte Meister van Dresden (inv. Gal.-Nr. 490). Stilistisch gezien leunt het schilderij van Sint-Gillis heel nauw aan bij de Napolitaanse schilderkunst uit die tijd.

Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, A. Dimov, 2021