Het paleis van de hertogen van Brabant op de Coudenberg in Brussel, circa 1540
Claes Jansz. Visscher (II)
Jan Van de Velde (volgens)
Locatie
Datum
soort van object
Geheel
Materialen
- drager > papier
- kleurstof > inkt > zwarte inkt
Techniek
Opschriften
"J. v. Velde fecit" (onderaan links)
"Visscher excudit." (onderaan rechts)
"Die Warande" (onderaan in het midden)
"A. Het KoningsHoff. B. Die Capelle. C. De Zael. D. 't Hoff van Nassouwen. E. 't Hoff van C. de Fointes. F. 't Hoff vanden H. van Aerschot. G. Kouwenberg kercke. H. Het Kaets-spel. I. Het Steeck-spel. K. Den Dool-hoff." (onderaan)
Afmetingen
hoogte 66 cm — wijdte 76 cm (ingelijst)
Inventaris nummer
Identifier Urban
Beschrijving
Deze gravure van de hand van Claes Jansz. Visscher is gebaseerd op een tekening van Jan Van de Velde. Van deze prent bestaan verschillende versies, gemaakt door verschillende kunstenaars en uitgegeven door verschillende uitgevers. Vermoedelijk werden al deze prenten gemaakt naar het schilderij van Lucas Gassel uit de collectie van het Museum van de Stad Brussel (inv. K.1941.1). Op deze versie werden de belangrijkste gebouwen van het paleis geannoteerd.
Hoewel deze gravure gemaakt werd
in de 17de eeuw, beeldt ze het Coudenbergpaleis rond 1540 af. Zo is
te zien dat de kapel nog in opbouw is en dus een voorlopig dak heeft. Ze lag in
het verlengde van de Grote Zaal, de Aula Magna, en was gelegen daar waar de
kapel van hertogin Johanna van Brabant stond. Op de linkerzijde van de prent is
ook een galerij te zien die voltooid werd in 1537. De funderingen van de eerste
stadsomwalling werden in de constructie daarvan gerecupereerd. Op het eerste
verdiep kon de hertogelijke familie privé-feesten organiseren.
Deze prent toont niet enkel
architectuur, maar beeldt op de voorgrond ook spelen af, een steekspel en een
kaatsspel, terwijl links ook de ingang van een doolhof (oorspronkelijk een boomgaard)
zichtbaar is. Het domein tussen het paleis en de Warande had namelijk een kaatsbaan
en werd in de 16de eeuw ook gebruikt om ridderspelen en -feesten te
laten doorgaan. Op de prent zijn de ruiters bijvoorbeeld getooid in harnas met
weelderige helmbossen. Bovendien is helemaal op de voorgrond duidelijk dat de
Warande als bos gebruikt werd, door de twee herten die er naast de muur op de
grond gelegen zijn. Vooral damherten struinden rond in het park dat al
recreatiebos dienst deed.
Bronnen
ANZELEWSKY, F., À propos de la topographie du parc de Bruxeles et du quai de l'Escaut à Anvers de Dürer. In : MRBAB/KMSKB, Bruxelles, VI, 2, 1957.
ANAGNOSTOPOULOS, Pierre en HOUSSIAU,
Jean, Het voormalige Coudenbergpaleis (Brussel, stad van kunst en
geschiedenis, 42), Brussel: Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest,
2006, p. 24, 27.
DICKSTEIN-BERNARD, Claire, Le Palais du Coudenberg à Bruxelles, Mardaga, 2014, p.97.
DEMETER, Stéphan, Le palais du Coudenberg à Bruxelles, Mardaga, 2014, p.106.
HEYMANS, Vincent
(ed.), Het Coudenbergpaleis te Brussel, Kortrijk: Uitgeverij
Snoeck, 2017, p. 97, 106.
Discussie