Kaart van Brussel met de verdediging van de stad rond 1655

Deze kaart van omstreeks 1655 beoogt geen plattegrond van Brussel. Het is een studie van waterbouwkundige mogelijkheden van de stad. Michael Florentius van Langren was astronoom, wiskundige, cartograaf en ingenieur: verschillende disciplines die hij ook met elkaar verweefde. Dit plan ligt op het kruispunt tussen ‘water’ en ‘militaire verdediging’. Van Langren wilde immers de Zenne gebruiken in de militaire bescherming van de stad. Door de rivier intentioneel te laten overstromen kon de stad een actieve inundatiepolitiek voeren, iets wat in het collectieve geheugen vooral gekend is uit de onderwaterzetting van de IJzervlakte in de Eerste Wereldoorlog. Rond 1644 had van Langren nog ontwerpen uitgewerkt om Brussel te beschermen tegen de overstromingen zelf.

De kaart diende als uitwerking van ideeën en voorstellen voor de stad. Het is dus niet verwonderlijk dat van Langren geen stedelijke bebouwing binnen de muren afbeeldde. Wel gaf hij de stadswallen en de militaire versterkingen weer. Ook het water is door haar blauwe kleur duidelijk te ontwaren. Verspreid over de gehele kaart staan ook allerlei notities. Die hebben steeds betrekking op de omgang met of inzet van water en militaire (on)mogelijkheden.

Deze kaart stond ook niet op zichzelf. Net omdat van Langren een wetenschapper van vele disciplines was, werkte hij heel wat projecten uit die een groter geheel vormden. Deze kaart staat zo in relatie met heel wat andere waterbouwkundige projecten in Brussel.