Zonnemonstrans

De edelsmid Henri-Joseph Holemans volgde een opleiding decoratieve kunsten aan de Sint-Lucasschool in Sint-Gillis, waar hij in 1919 afstudeerde. Waarschijnlijk was het zijn ontmoeting met edelsmid Théodore Bisschop die hem op het spoor zette van het werken met edelmetaal. Hij zou in de loopgraven in de edelsmeedkunst zijn ingewijd; na de oorlog verdiepte hij zich verder in deze praktijk en opende hij in 1920 zijn eigen atelier, waarbij hij de handelszaak van Bisschop overnam. Aanvankelijk werkte hij in een historiserende stijl, maar later schakelde hij over op een meer uitgepuurde stijl, kenmerkend voor de Art Deco, waarvan hij een van de belangrijkste Belgische vertegenwoordigers was op het gebied van edelsmeedkunst, terwijl hij zich sterk bleef laten inspireren door de vormen van de natuur. Zo sluit hij ook aan bij de kunstschool van Maredsous, die een verfijnde esthetiek voorstaat, in verbinding met de diepe symboliek van de kerk. In zijn creaties gebruikt de edelsmid kostbare en gevarieerde materialen waarvan hij de specifieke eigenschappen, zowel technisch als esthetisch, perfect beheerst. Net als Marcel Wolfers beheerst ook Holemans de techniek van de Japanse lak. Deze zonnemonstrans is een uitzonderlijk stuk liturgisch edelsmeedwerk vanwege de technische kwaliteit en de gebruikte materialen. Het is een meesterwerk in Art Decostijl en het hoogtepunt in de carrière van Holemans. Het is waarschijnlijk het belangrijkste stuk uit de schat van de Nationale Basiliek van het Heilig Hart in Koekelberg. Het werk, dat tussen 1935 en mei 1938 werd vervaardigd, is een perfecte combinatie van kostbaarheid, verfijning en soberheid, kenmerkend voor de Art Deco-esthetiek. De decoratieve overdaad, waarmee werken in historistische stijlen soms worden overladen, maakt hier plaats voor een grote leesbaarheid van de elementen.

De monstrans is een voorwerp dat bedoeld is om een gewijde hostie aan de gelovigen te tonen. Het Heilig Sacrament wordt bewaard in het ronde middenvak, dat voorzien is van een lunula, een vergrootglas waardoor de hostie zelfs van veraf goed te zien is. Geometrische motieven, gemaakt van Japanse lak in goud, rood en zwart, met inlegwerk, sieren de rand. De stralende klemmen, die zo zijn geplaatst dat ze een metalen raster vormen, en het gebruik van geslepen bergkristal, een doorschijnend materiaal dat het licht reflecteert, geven de monstrans zowel formeel als symbolisch een zonnig uiterlijk, waardoor de contemplatie van de gelovigen letterlijk wordt verlicht. De voet, met acht afgeschuinde zijden, is versierd met motieven gemaakt van lak met inlegwerk van eierschalen. De steel is eveneens achthoekig en versierd met een kristallen knoop en acht briljanten. De bovenkant van de steel is versierd met parels en stervormige motieven van diamanten, afkomstig van oude juwelen. Deze kostbare elementen, die steeds groter worden, vormen de verbinding met de stralenkrans.

De monstrans wordt bewaard in zijn originele kist, voorzien van een plaatje met het opschrift “H. Holemans. Edelsmid-beeldhouwer. Brussel.”.

Holemans vervaardigt nog andere edelsmeedwerken voor de Basiliek van Koekelberg, maar ook voor andere kerken in Brussel, zoals kelken en cibories met strakke vormen, waarbij hij gebruikmaakt van verschillende edele materialen zoals ivoor of malachiet en blijk geeft van een opmerkelijke decoratieve gevoeligheid.