De lucht – ontwerp voor glas-in-loodraam

Na de Eerste Wereldoorlog kreeg Henri Quittelier de opdracht om de glas-in-loodpanelen te ontwerpen voor de schepenzaal in het gemeentehuis van Schaarbeek, dat na de brand van 1911 herbouwd was en op dat moment de laatste renovatiestadia doormaakte. Dit was zijn eerste grote opdracht na de oorlog en het stelde hem in staat zijn carrière als kunstenaar te hervatten en de banden tussen kunst en decoratie te vernieuwen, gebieden waarmee hij vertrouwd was door zijn commerciële activiteiten als schilder-decorateur voordat hij in het leger ging. Hij was een leerling van Jean Delville (1867-1953) aan de Brusselse Academie en bracht zijn symbolistische inslag hier tot uiting in thema's die verband houden met de emblematische fasen van het menselijk leven en het verstrijken van de tijd. De gekozen onderwerpen – de leeftijden van de mens, de seizoenen, de elementen en de handelingen van het leven – illustreren op allegorische wijze de zaken die op de schepenkabinetten van de Burgerlijke Stand worden afgehandeld.

Er zijn nog enkele verschillen tussen sommige van de voorbereidende tekeningen die in Schaarbeek bewaard zijn gebleven (Dood, Herfst) en de glas-in-loodramen die zijn gemaakt.

De cyclus, die te bezichtigen is, werd gemaakt in samenwerking met meester-glasblazer Florent Prosper Colpaert (1886-1940), die al betrokken was bij de decoratie en reconstructie van de neorenaissancistische glas-in-loodramen van het gebouw, en is vervaardigd uit glas dat in de massa gekleurd en beschilderd is. De voorbereidende houtskooltekeningen, geschonken door de erfgenamen, zijn soms gemonteerd op een vergulde kartonnen drager. Ze getuigen van de verandering in Quitteliers stijl in de naoorlogse periode: de lichte tinten en betoverende sfeer van zijn vroege werken maken plaats voor heldere kleuren en sterkere lijnen, het resultaat van zijn verbeterde teken- en graveervaardigheden.

Terwijl het ontwerp van de figuren, die de handelingen van het burgerlijke leven en de leeftijden voorstellen, in de meeste gevallen een klassieke compositie volgt, tonen de tekeningen van de medaillons meer originaliteit en een grotere allegorische lading: een boot die op het water drijft vergelijkt het Leven met een reis, de vleugels van een blauwbuikscharrelaar, misschien een eerbetoon aan Dürer, vliegen weg in de Lucht en een brandende zon belichaamt het Vuur. Symbolistische thema's komen volledig tot hun recht in het ontwerp voor de Dood, waar de schemerige sfeer en de rookwolk die uit de vlamdover komt die de Magere Hein in zijn hand houdt, misschien te gewaagd werden geacht vanuit iconografisch of technisch oogpunt, aangezien het glas-in-loodraam werd gemaakt op basis van een ander model, de Slaap.