Karper (ook bekend als De mul)

Op dit verrassende schilderij ligt, op een tinnen bord dat op de hoek van een houten tafel is geplaatst, een vis, wellicht een karper, die we herkennen aan zijn rood-oranje vinnen en het grote kieuwdeksel dat zijn gehoororgaan achter het oog afsluit. Het blinkende oog trekt meteen de aandacht van de toeschouwer. Zou dit schilderij, door slechts één vis af te beelden, de Christussymboliek willen uitdragen? Het woord vis, ichthys in het Grieks, is een acroniem van Jezus Christus. In de christelijke cultuur was vis het gerecht van de onthouding en boetedoening die de Kerk op ‘visdagen’ tijdens de vasten oplegde, evenals de gewone voeding van geestelijken.

Het schilderij werd aanvankelijk onder de ‘onbekende auteurs’ opgenomen in de handgeschreven inventaris van het huis van kunstschilder Speekaert, die werd opgesteld in het kader van de schenking van zijn collecties aan de gemeente Sint-Gillis, maar later werd het toegeschreven aan de schilder Jan Fyt (Antwerpen 1611–1661), op basis van het monogram op de rand van het tinnen bord. Alle schilderijen van deze grote Vlaamse barokschilder en medewerker van Rubens worden gekenmerkt door de trefzekere tekening, de materieweergave, het brede kleurenpalet en het impasto vol leven – stijlelementen die ontbreken in het schilderij van Sint-Gillis. De voorstelling van het bord en de vis mist vaardigheid en subtiliteit, en deels als gevolg van de slechte staat van bewaring van het werk is de picturale materie erg pover. In geen geval kan de toeschrijving aan Fyt of eender welke andere meester van het stilleven uit de baroktijd worden gehandhaafd.

Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, A. Jacobs, 2020 (vertaald uit het Frans)