Opschriften
"Smits f 1490 (ou) 1550"
(onder rechts)
Afmetingen
hoogte 62 cm — wijdte 77.5 cm
lees meer
Beschrijving
Dit voor de kunstgeschiedenis belangwekkende schilderij is tot op heden nog
niet aan enige studie onderworpen. Onder de verstevigingsbalk staan een handtekening en een datum, die weer leesbaar werden na een restauratie die in 2022 werd uitgevoerd door Laure Mortiaux op initiatief van de gemeente Sint-Gillis en Urban.brussels.
Er is momenteel geen schilder bekend met de naam J. Smits. Het Leidense
karakter van dit schilderij brengt het in verband met de verschillende versies
van De Geboorte (45 x 58 cm; Parijs, Musée du Louvre, inv. R.F. 2502;
65,2 x 85 cm, Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, inv. S.155)
die een tijdlang werden toegeschreven aan Aertgen van
Leyden (Leiden 1498 – Leiden 1564) maar die we met hun originele
luminisme vandaag veeleer in verband brengen met het oeuvre
van Jan Cornelisz Vermeyen (Beverwijk ca. 1500/1504 – Brussel 1559).
Naast de verfijning van
de details, die we hier tot in de steegjes van het dorp achter Maria zien, en naast
de subtiliteit van het lichtspel dat deze poëtische visie op de kerstnacht in
een heel speciale sfeer doet baden, bemerken we op de schilderijen van De Geboorte van Vermeyen ook de
aanwezigheid van eenzelfde type muzikant, van wie het hoofd op een wat vreemde manier
naar de toeschouwer is gedraaid en die zijn doedelzak op dezelfde manier
vasthoudt, en vooral ook van de oude man die eenzelfde rode muts draagt. De stijl van het schilderij sluit meer aan bij die van het midden van de 16de eeuw dan bij die van het einde van de 16de eeuw. Het lijkt dus een navolger van de Leydense school rond Jan Cornelisz Vermeyen.We hebben een tweede
versie met variant van de Aanbidding der
herders kunnen identificeren, aanzienlijk
groter en kennelijk van mindere kwaliteit (olieverf op paneel, 120 x 110 cm). In de gegevensbank van het
KIK (cliche A042464) wordt deze versie, die in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van
Dendermonde wordt bewaard, aan Henri Bles (ca1500 - ca 1550)
toegeschreven. Of het nu een origineel werk is dan wel een kopie naar een archetype waarvan we het spoor kwijt zijn, het schilderij van Sint-Gillis verdient het grondig te worden bestudeerd. Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, A. Jacobs, 2020 (vertaald uit het Frans)
Bronnen
Musée L. Speekaert : Inventaire des tableaux, meubles et objets d’art appartenant à la Commune de Saint-Gilles (Manuscript. Archievee, gemeentebestuur), Wachtkamer, 2° Schilderijen (oude), nr25 : « Nativité du Christ – Smits F 1490 ») ». Homard. Corneille De Heem »
Speekaert Museum (catalogus), Sint-Gillis-Obbrussel, 1929, p. 20 : «
Nativité…Smits F 1490 ».
Zie origineel bestand van dit object : balat.kikirpa.be
Colofon
Discussie
