Beschrijving

Het Koningsplein in Brussel zoals het er vandaag uitziet heeft haar oorsprong aan het einde van de 18de eeuw. Tussen 1776 en 1782 werd het plein namelijk vormgegeven in classicistische stijl. Het nieuwe uitzicht van het plein kwam voort uit de idee om naar Frans voorbeeld een plein aan te leggen ter ere van een belangrijk figuur, in dit geval Karel van Lotharingen. Vandaag de dag prijkt een ruiterstandbeeld van Godfried van Bouillon op het Koningsplein, maar op de prent is te zien dat er voordien een ander figuur centraal gesteld was. Die monumentaliteitsgedachte werd verder doorgetrokken naar de omliggende architectuur. Twee Franse architecten zorgden voor het ontwerp: Barré nam de basis van de conceptualisering op zich, terwijl Guimard aan het hoofd stond van de uitvoering. Om die werken mogelijk te maken droeg keizerin Maria Theresia overigens het plein en de aanpalende gebouwen over aan de Stad Brussel.

Pal in het midden van de prent is de Sint-Jacobskerk-op-de-Koudenberg de blikvanger. Ze verving de gotische kloosterkerk die in de 17de eeuw erkend was als parochiekerk. De bouw van de nieuwe kerk werd in 1780 beëindigd; de inwijding gebeurde in 1787. Net als de overige architectuur op de prent, is de kerk in erg strakke trekken vormgegeven en zijn balustrades en ornamenten in detail te ontwaren. Bovendien is hier de symmetrie van het Koningsplein erg duidelijk zichtbaar. De paviljoenen aan weerszijden van het plein lijken hier nog sterk op elkaar, hoewel dat in latere aanpassingen van het plein verminderde. Aanvankelijk had het Koningsplein ook zogenaamde ‘schermportieken’ in verbinding met de straten rondom. Op deze prent is echter zichtbaar dat de portiek rechts van de Sint-Jacobskerk-op-de-Koudenberg er niet lijkt te zijn.

Buiten de architectuur van het plein, figureren ook diverse personages op de prent. Mensen zitten of staan op de trappen van de kerk, kuieren over de kasseien, slaan een praatje of zijn onderweg naar ergens anders. Op die manier zorgen de personages op de prent voor een lichte breuk in de strakke horizontale oriëntatie.

Bronnen

“Koningsplein”, Inventaris van het bouwkundig erfgoed. Brussels Hoofdstedelijk Gewest (https://monument.heritage.brussels/nl/Brussel_Vijfhoek/Koningsplein/10001095). Geraadpleegd 6 maart 2023.

“Sint-Jacobskerk-op-de-Koudenberg”, Inventaris van het bouwkundig erfgoed. Brussels Hoofdstedelijk Gewest (https://monument.heritage.brussels/nl/Brussel_Vijfhoek/Koningsplein/6A/30521). Geraadpleegd 6 maart 2023.

Colofon

Discussie