De kunstenaar in gedachten verzonken

Dit werk van Jef Lambeaux, in sommige catalogussen Zelfportret genoemd, werd onder de titel De kunstenaar in gedachten verzonken voorgesteld op de retrospectieve Jef Lambeaux die de Koninklijke Maatschappij tot Aanmoediging der Schone Kunsten van Antwerpen organiseerde ter gelegenheid van het Salon van Waterverfschilderingen van 1909. Het werk werd kort voor het overlijden van de beeldhouwer te Sint-Gillis op 5 juni 1908 uitgevoerd en lijkt wel een filosofisch testament te vormen.

Lambeaux wordt zittend op de hoek van een stoel afgebeeld; zijn hoofd leunt melancholisch tegen zijn rechterarm, die op de rugleuning rust. Zijn hemd is half geopend en de mouwen zijn opgestroopt. Hij heeft krachtige armen, gespierd en geaderd door zijn lange beeldhouwpraktijk. De gestrekte linkerarm rust op zijn gekruiste benen. De door de leeftijd en gezondheidsproblemen geteisterde Lambeaux beeldt zichzelf hier af als een oude, magere, vermoeide man die berust in zijn lot – hij die er van nature al nietig, schriel en pezig uitzag, zoals zijn tijdgenoten hem omschrijven (Lucien Solvay, Notice sur Jef Lambeaux, 1924, p. 54). Op 16 februari 1907 schreef hij over dit zelfportret, waaruit een aangrijpend en compromisloos realisme spreekt:

Ik heb geprobeerd mezelf in overdaad te vernietigen.

Om mijn trieste goede hart te doden. 

Maar mijn hart heeft de walg van het leven weerstaan.

Ik zal berusten tot ik doodga.