De Zeemeermin van Baudouinville

Dit bronzen beeld van Dolf Ledel uit 1952 op het Leopoldstadplein in Etterbeek toont ogenschijnlijk alleen een zeemeermin die als dusdanig op het eerste gezicht niets te maken heeft met het koloniale verleden. In werkelijkheid is het een replica van het exemplaar in het eerste klasse zwembad van het lijnschip Baudouinville, dat tussen Antwerpen en Matadi een lijnverbinding moest verzorgen. Tijdens Wereldoorlog II werd het schip in bezit genomen door Duitsers die het eerst ombouwden tot hospitaalschip en daarna tot woonschip. Nadat het schip in Nantes door mijnen tot zinken werd gebracht en in brand gestoken, werd het na de bevrijding teruggebracht naar Antwerpen en gesloopt.

Het beeld heeft daardoor een dubbelzinnige betekenis: het  verwijst zowel naar Wereldoorlog II als naar een van de befaamde Congoboten waarop Belgen in luxe konden reizen, terwijl Congolezen alleen aan boord konden gaan als matrozen (de scheepsverbinding tussen Congo en België bood hen een unieke kans om zich, eenmaal in de haven van Antwerpen, illegaal in België te vestigen). Het roept de vraag op of er geen andere manieren zijn om de herinneringen aan deze oorlog levend te houden, door bijvoorbeeld eerder aandacht te besteden aan Congolezen die zich als soldaten en/of koloniale onderdanen hebben ingespannen voor deze oorlog.