Koningin Elisabeth

Jacques Madyol, zoon van de schilder Adrien Jean Madyol (1845-1892), studeerde van 1893 tot 1897 aan de Brusselse Academie voor Schone Kunsten. Hij was een van de oprichters van de kring Le Labeur, een kunstenaarsvereniging die van 1898 tot 1907 in Brussel actief was. Aan het begin van de 20e eeuw deelde hij een atelier met Ferdinand Schirren (1872-1944). Als luministisch schilder, trouw aan de figuratieve traditie, schilderde hij zijn impressies in talrijke zuiderse landschappen, maar ook in intieme taferelen. Hij was ook een goede portrettist.

Het portret van koningin Elisabeth, dat in Schaarbeek wordt bewaard, is een studie van het schilderij dat bij de schilder in 1927 werd besteld als tegenhanger van het portret van koning Albert I in de Koninklijke Militaire School in Brussel. Bij de wapenschouw ter gelegenheid van de overhandiging van een vaandel aan de Militaire School op 4 juli 1927, bewonderde koning Albert de nieuwe portretten van het koninklijk paar in de mess van de Applicatieschool in aanwezigheid van de schilder. Links en rechts sierden zij de gedenkplaat van de veldtochten van verschillende Belgische legerkorpsen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ze hebben beide dezelfde afmetingen (140 x 92 cm, inv. 633 & 634). De vorsten zijn staande afgebeeld op driekwart lengte, de koning iets naar links, de koningin naar rechts, haar hoofd naar de toeschouwer gekeerd. Terwijl de koning een militair kostuum draagt, is de koningin, die een halsdoek draagt, sober en elegant gekleed in een grijsgroene jas die wijd open hangt over een witte jurk met ceintuur. Het geheel is verder nog versierd met een witte roos. Starend en glimlachend naar de kijker steekt zij af tegen een zwarte lucht die doet denken aan de donkere jaren van de Grote Oorlog, terwijl naast haar militaire veldtenten staan, waarvan er een het insigne van het Rode Kruis draagt. Hun aanwezigheid op het schilderij is een verwijzing naar de persoonlijke en actieve betrokkenheid van de koningin bij de verzorging van oorlogsgewonden, wat haar de bijnaam “koningin-verpleegster” opleverde.

Op het Schaarbeekse schilderij, boven de hoofdtent, waar de lucht opklaart, wappert de Belgische vlag als symbool van heldendom en overwinning. Die vlag is niet te zien op de versie van de Koninklijke Militaire School, in tegenstelling tot andere tenten die links van de vorstin staan afgebeeld. Het schilderij in Schaarbeek is schetsmatiger, openhartiger en energieker dan het uiteindelijke schilderij, waardoor het portret veel presentie krijgt. Er is een derde versie van het portret in het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis.

Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, A. Jacobs, 202 2