Dokwerker in de Antwerpse haven

Dit kleine beeldje van Constantin Meunier, De dokwerker, is een van de vele reproducties van het werk dat hij voor het eerst, in was, tentoonstelde op het Salon des XX in 1885 en daarna, in brons, op het Salon de la Société nationale des Beaux-arts in Parijs in 1889.

De opkomst van de arbeiderskwestie in België en de strijd voor de rechten van arbeiders vielen in de jaren 1880 samen met een keerpunt in de figuratieve kunst, waarbij verschillende kunstenaars zich toelegden op het illustreren van de dramatische omstandigheden die de industriële bloei met zich meebracht. Het werk van Meunier maakt deel uit van die sociaal-realistische beweging en toont een havenarbeider die even uitrust. Zijn inspanning is te zien aan de vermoeide maar waardige blik van de man en aan zijn werkkleding, die hem beschermt tegen het stof van de kolen of de wrijving van de zakken die hij aan het laden of lossen was van de schepen. De pose is een klassieke held waardig: Meunier wil zowel het werk als de mannen die het doen verheerlijken, zonder toe te geven aan hypocriete lofprijzingen of moralisme. Het kritische succes van het werk, dat werd gewaardeerd om zijn originaliteit en zijn loskoppeling van het miserabilisme van de sociale beeldhouwkunst van die tijd, was enorm: de Franse staat kocht het brons in 1890, en na 1893 werden er talloze reproducties gepubliceerd in verschillende formaten, in brons of gips, zoals het voorbeeld dat hier wordt getoond.

De dokwerker is een emblematisch werk in het oeuvre van Constantin Meunier en loopt vooruit op de thema's van zijn Monument aan de Arbeid, dat pas in 1930 in Brussel werd voltooid, 25 jaar na zijn dood: tijdens zijn leven werd het project als te “socialistisch” beschouwd om gemakkelijk de openbare ruimte te veroveren. In 1950 werd De dokwerker een symbool van de havenstad Antwerpen, waar het een thuis vond naast het stadhuis als monument voor het verzet van de havenarbeiders tijdens de Tweede Wereldoorlog. Andere monumentale kopieën van het standbeeld zijn te vinden in Dresden, Stockholm, Kopenhagen, Lima en Frankfurt

Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, D. Prina, 2023