Schaarbeekse taferelen – boogschieten en kersenpluk

Deze twee panelen zijn het werk van de Schaarbeekse kunstenaar Georges Frederic, zoon van Léon Frederic. Hij onderscheidt zich van de kunst van zijn vader, wiens favoriete onderwerpen meestal verband hielden met de sociale toestand en de industrialisatie. Georges Frederic, geboren in 1900, haalt zijn inspiratie vooral uit de thema's scheepvaart, visserij en de zee in het algemeen.

Georges Frederic wijkt hier af van zijn gebruikelijke onderwerpen en behandelt het vroegere leven in zijn geboortestad. De twee panelen zijn een project, een schets, voor een decor voor de collegezaal van het gemeentehuis van Schaarbeek. Beide panelen zijn gedateerd 1932, onder de handtekening van de schilder. Vanaf 1928 wou de gemeente die zaal opnieuw inrichten (zie, over de geschiedenis van het gemeentehuis van Schaarbeek, WACHTELAER, GOLDBERG & JURION, 2018, p. 42). Vóór dat van Frederic werden projecten voorgesteld van Constant Montald en vervolgens, in 1929, van Emile Vermeersch. Geen van deze ontwerpen was echter naar de zin van architect Maurice Van Ysendyck, die belast was met de heropbouw van het gebouw na de brand van 1911 (WACHTELAER, GOLDBERG & JURION, 2018, p. 42).

De panelen zitten in één kader en worden voorgesteld als een soort modern tweeluik. Ze waren bedoeld om aan weerszijden van de schouw in de collegezaal te worden geplaatst. Vermeldenswaard is de belangstelling van Georges Frederic voor de triptiekformule – de voornoemde schouw en zijn decoratie als centraal paneel – “op 19e-eeuwse wijze”, d.w.z. met vaste zijpanelen die niet sluiten op het centrale paneel (Rétrospectives..., 2000-2001, p. 54).

Het werk weerspiegelt een landelijke en bucolische realiteit die al lang niet meer actueel was in 1932, toen Georges Frederic ze afbeeldde. Het linkerpaneel toont een viering van de gilde der boogschutters en kruisboogschutters van Sint-Sebastiaan van Schaarbeek, opgericht in 1598. Een groep mannen zit rond de tafel en deelt lokaal eten en drinken. Ze lijken te proosten na een partijtje kaarten. Twee van hen dragen een boog op de schouder en één heeft iets vast in de Belgische kleuren. Een bord met brood en een ander met kersen, evenals drankjes zijn beschikbaar en verduidelijken het feestelijke karakter van de bijeenkomst.

Op de achtergrond staat een groep van vijf figuren met bogen. Een van hen schiet een pijl hoog in een doelwit, meestal de afbeelding van een vogel, boven op een paal. Die activiteit, bekend als paalschieten, vogelschieten of papegaaischieten, wordt in onze streken al sinds de middeleeuwen beoefend. De schutters van de Sint-Sebastiaansgilde beoefenen nog steeds het paalschieten in Schaarbeek in het Josaphatpark.

Er zij op gewezen dat Georges Frederic in 1935 de compositie van dit paneel uitvoerig heeft hergebruikt in een schilderij dat in Berlijn wordt bewaard (Alte Nationalgalerie, depot van de Stiftung Preußischer Kulturbesitz).

Het rechterpaneel toont de oogst van de ooit beroemde Schaarbeekse kersen. De kersen in de boomgaarden van Schaarbeek, waarvan de meeste nu door de verstedelijking zijn verdwenen, waren zure krieken, die vooral werden gebruikt voor de bereiding van het kriekenlambiekbier. De boomgaarden strekken zich uit tot de andere kant van de vallei en verder. Alle generaties helpen met de oogst.

Vermeldenswaard is dat de viering van de Sint-Sebastiaansgilde, de kersenpluk en de kriekbereiding in Schaarbeek nauw met elkaar verbonden waren.

Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, A. Dimov, 2022