Gedenkpenning voor de inhuldiging van het gemeentehuis in 1904

Dit eenzijdige gedenkplaatje werd geslagen ter gelegenheid van de inhuldigingsplechtigheid van het nieuwe gemeentehuis van Sint-Gillis op 24 juli 1904. Oorspronkelijk was de uitvoering van de penning toegewezen aan Julien Dillens (Antwerpen, 1849 – Brussel, 1904), zoals blijkt uit een beraadslaging van de gemeenteraad van 29 januari 1903 (Archief van het Gemeentebestuur), maar de kunstenaar overleed voordat hij de penning kon ontwerpen. De opdracht ging toen naar Charles Samuel. Edmond Laloire vermeldt dat het College van Burgemeester en Schepenen de penning uitdeelde aan de gemeenteraadsleden, de kunstenaars en de arbeiders die meewerkten aan de bouw of de decoratie van het monument, aan de burgemeesters van de Brusselse agglomeratie en van de grote steden van het land, en aan de officiële genodigden en de deelnemende maatschappijen. Hij voegt eraan toe dat “een doosje met een exemplaar in goud, een in zilver en een in brons werd overhandigd aan de architect, M. Dumont”, en dat de penning werd geslagen in twee exemplaren voor de gouden penning, 56 voor de zilveren en 981 voor de bronzen, in de ateliers van M.P. Fisch senior (1891-1908, p. 157).

De gemeente wordt voorgesteld als een vrouw die een torenkroon en een laurierkrans draagt; ze zit neer en leunt met de ellebogen op het wapen van de gemeente. In de rechterhand houdt ze een caduceus, symbool van de handel. Ze kijkt naar het gebouw, waarvan het silhouet op de achtergrond zich tegen een stralende zon aftekent. Rechts reikt een gevleugeld zinnebeeld haar een hoorn des overvloeds aan. Aan haar voeten staan een bijenkorf (symbool van sociabiliteit, volharding en noeste arbeid), een aambeeld (symbool van de metaalnijverheid en van de onverdroten en wilskrachtige inspanning), een tandrad (het attribuut van de nijverheid en van het vernuft) en een palm (het embleem van de beloonde arbeid en van de eer). Dit allegorische beeld wil het idee uitdrukken dat het nieuwe gebouw de vertaling in steen is van het succesrijke politieke, economische en sociale bestuur van de gemeente, die de blik resoluut op een stralende en veelbelovende toekomst richt. De auteur, Charles Samuel, was in die periode een van de beste medailleurs van België.

Ook de stalen matrijs van deze penning wordt in het gemeentehuis van Sint-Gillis bewaard. Het Penningkabinet van de Koninklijke Bibliotheek bezit een proef in lood gemaakt voordat de penning werd geslagen (plaatskenmerk 20256/9) en een exemplaar in brons (id., plaatskenmerk 2M28/5). In 1971 werd de matrijs opnieuw gebruikt, met een gewijzigde legende, voor een penning aangeboden aan Franz Hellens, laureaat van de Prix de Littérature Françaisevan de gemeente Sint-Gillis (id., plaatskenmerk 2N398/8).