De arbeider (de ovenvuller)

Paul Stoffyn nam het initiatief voor de creatie van een beeld dat “op algemene en idealistische wijze een van de vele beroepen die ten dienste stonden van het gemeentebestuur en zijn regies zou symboliseren” en dat de stenen sokkel van de balustrade van de westelijke cour basse van het gemeentehuis van Sint-Gillis moest versieren.

Op 4 februari 1919 werd een eerste ontwerp in gips besproken. Daar het werk wat braafjes werd bevonden, vroeg de Afdeling Schone Kunsten van de gemeenteraad aan Stoffyn “dichter aan te sluiten bij de realiteit van de afgebeelde beroepen binnen de gemeentelijke diensten”. We weten dat de beeldhouwer dan als model een ovenvuller koos die in de gasfabriek van de gemeente werkte (Dejemeppe 2019, nr. 31). Tijdens haar zitting van 15 mei vertrouwde de gemeenteraad aan Stoffyn officieel de uitvoering toe van het beeld in gips op ware grootte, evenals van zijn replica in brons, aan de prijs van 8.000 francs, waarvan 10% voor rekening van de Provincie Brabant.

In zijn atelier aan de Rodenbachstraat 6 in Vorst maakte Stoffyn een nieuwe studie van het beeld. Op 1 juni 1919 verhuisde hij zijn atelier naar de Timmermansstraat 11, ook in Vorst, en het was daar dat hij het kleimodel op schaal 1/1 maakte. Hoewel de Afdeling Schone Kunsten van de gemeenteraad het ontwerp had goedgekeurd, kreeg het resultaat kritiek van de Commissie voor Monumenten en Landschappen, die van mening was dat de kunstenaar de spieren van de rechterarm die het gereedschap vasthoudt sterker hadden moeten beklemtonen, de kromming van het rechterbeen had moeten herwerken en de borst niet zo sterk had moeten laten uitspringen. Op 15 juni 1920 was het beeld klaar om in brons te worden gegoten, en op 26 januari 1921 werd het werk eindelijk op de daartoe voorziene plaats opgesteld.

Het gipsen schaalmodel dat voor de vervaardiging van de mal voor de bronzen versie had gediend, was in losse stukken opgeslagen in het atelier van de beeldhouwer. Op vraag van het college, tijdens de zitting van 11 februari 1921, stelde Stoffyn het schaalmodel opnieuw samen en patineerde het voor de som van 185 francs. Er werd voorgesteld het op te stellen in de Académie de dessin, de sculpture et d’architecture, “waarvan de lokalen groot genoeg waren en waar de ‘kariatiden’ van Rodin al stonden” (rapport aan het College van 19 maart 1921), en nadien in een gang van het gemeentehuis. Het beschadigde en afgetakelde beeld wordt thans bewaard in de zolders van het gemeentehuis.

De invloed van Constantin Meunier, met name van zijn Man met voorhamer en Mijnwerker met bijl, is onmiskenbaar in het beeld van Stoffyn (versies in brons bij de KMSKB van Brussel). Het beeld staat ook bekend als De ovenontlader  (de Bendère 1925, p. 90) of De ovenvuller   (Dejemeppe 2019, nr. 31.

Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, A. Jacobs, 2021