XIII

Deze mistige sfeer van een ijskoud New York is typisch voor de strip XIII. De reeks werd in 1984 gecreëerd in het tijdschrift Robbedoes en vrijwel gelijktijdig als album uitgegeven door Dargaud. Het eerder volwassen publiek was snel gewonnen voor deze politiek-fictionele thriller vol spanning, actie en spionage. Het verhaal speelt zich af in de Verenigde Staten in 1963 en is geschreven door de Brusselse scenarioschrijver Jean Van Hamme en de Brusselse striptekenaar William Vance.

We vinden er een man die wakker wordt met geheugenverlies. De man wordt achtervolgd door een huurmoordenaar en gaat op zoek naar zijn geheugen en identiteit met als enige aanwijzing een tatoeage “XIII”. Hij ontdekt al snel dat hij verwikkeld was in de moord op president William Sheridan en dat hij deel uitmaakte van een groot complot dat het land bedreigde.

Voor dit scenario liet Jean Van Hamme zich inspireren door de romans van Robert Ludlum (1927-2001), een Amerikaanse schrijver van spionageromans, en in het bijzonder door The Bourne Identity, verschenen in 1980. We maken er kennis met David Webb, alias Jason Bourne, een man met geheugenverlies die achtervolgd wordt door tal van criminelen en de CIA en die betrokken is bij paramilitaire organisaties.

Jean Van Hamme plaatst zijn avontuur in de kringen van de Amerikaanse macht, naar het beeld van Hollywoodactiefilms (B. Canard, 2000). Geheugenverlies is een middel dat de scenarioschrijver vaak gebruikt om zijn personages te vereenvoudigen en te vermijden dat ze intimiteit of psychologische diepgang krijgen. Hij doet dit door het aantal protagonisten en oppervlakkige interacties te vermenigvuldigen. Dit is bijvoorbeeld te zien in de relaties die XIII heeft met vrouwen.

De voorstellingen van de vrouwen in de reeks en hun relaties met mannen zijn bijzonder stereotiep en komen overeen met een wijdverbreide masculinistische verbeelding (Dirty Harry, SAS, enz.). Ze komen nooit in opstand tegen het systeem waaraan ze worden onderworpen en accepteren een agressieve seksualiteit die herhaaldelijk wordt opgevoerd. Het verlangen wordt rechtstreeks geassocieerd met verkrachting die wordt gebagatelliseerd. In het album Het dossier Jason Fly (1989) legt Judith Warner bijvoorbeeld uit: “Rigby verkrachtte me toen ik 14 was. Dat creëert banden. Maar je moet toegeven dat hij een fatsoenlijke smeerlap is. Hij betaalde mijn studies en heeft me mijn apotheek gegeven…”. De vrouwelijke personages zijn over het algemeen afhankelijk van mannelijke macht en de dominantie en agressie van de mannelijke personages, zonder dat dit hun relaties lijkt te veranderen. Onafhankelijke vrouwen nemen dan weer mannelijke gewoonten aan en zijn overtrainde moordenaars.

De op hyperseksuele wijze getekende vrouwelijke personages beantwoorden aan de schoonheidsidealen die de strips sinds de jaren 1970 domineren: grote, doordringende ogen, lange benen, een slanke taille, een volle mond, een onopvallende neus…

In 2007 werden twee albums tegelijk uitgebracht, wat na 21 albums het einde betekende van de zoektocht van XIII naar zijn identiteit. De Brusselse striptekenaar William Vance werd in 2009 benoemd tot ereburger van de Stad Brussel. Het jaar daarop werd deze muurschildering ingehuldigd.

Scenarioschrijver: Jean Van Hamme (1939-)

Tekenaar: William Vance (1935-2018)

Uitgeverij: Dargaud

Jaar waarin XIII werd gecreëerd: 1984

Oorspronkelijke creatie door William Vance (1935-2018)