Landschap (Ukkel bij nacht)

Het duurde tot de 19de eeuw en de komst van de realistische school voordat het nachtelijk landschap een volwaardig schilderonderwerp werd.

Léopold Speekaert was een van de eerste Belgische landschapsschilders die in zijn werk voor het nachtelijke universum koos. In zijn eerste nocturnes, die uit 1860 dateren, paste hij een brede en krachtige penseelvoering toe. Door middel van sterke contrasten tussen donker en licht slaagde de kunstenaar erin het mysterie van de nacht heel poëtisch te evoceren. Nocturnes uit deze periode werden tentoongesteld op de tentoonstellingen van de Société Libre des Beaux-Arts (1868-1876), waarvan Speekaert stichtend lid was. Deze werken maakten grote indruk op Louis Artan, die talrijke marines en nachtelijke landschappen schilderde.

Landschap (Ukkel bij nacht) is uiteraard niet naar de natuur geschilderd, gezien de afmetingen van het schilderij, maar in de studio van de schilder, waarschijnlijk vertrekkend vanuit schetsen en tekeningen. Hoewel het werk heel zorgvuldig is uitgevoerd, in tegelijk losse en bedaarde toetsen, verleent de kunstenaar het de charme en de vlugheid van een naar de natuur geschilderde schets door hier en daar kleine hoogsels aan te brengen. Het is een bijzonder suggestief tafereel: de maan die de hemel verlicht doorheen de wolken, tegen een donkere achtergrond en in een spel van beklemtoonde contrasten tussen schaduw en licht, geeft het werk een grote expressieve kracht.