Locatie

Broodhuis, Tentoongesteld

Datum

1786

soort van object

Materialen

Techniek

Vervaardigingplaats

Londen

Opschriften

"S. Le Febre del." (onderaan rechts)
"S. Middeman Sculp." (onderaan rechts)
"A Vienne chezchez Artaria & C°" (onderaan in het midden (links))
"London Publishd Octr.15.1786 by Torre & C°N° 132 Pall Mall." (onderaan in het midden)
"A Bruxelles chez Zanna &na & C°" (onderaan in het midden (rechts))
"2285" (onderaan rechts (later toegevoegd))

Afmetingen

hoogte 43 cm — wijdte 59 cm
hoogte 52 cm — wijdte 67 cm (met lijst)

Inventaris nummer

M.1900.235

Identifier Urban

52290
lees meer

Beschrijving

In 1781 gebeurde de eerste steenlegging van het Paleis van Laken. Aartshertogin Maria-Christina en haar echtgenoot Albert-Casimir van Saksen-Teschen waren benoemd tot landvoogden van de Oostenrijkse Nederlanden en op zoek naar een buitenverblijf in Brussel, viel hun oog op Schoonenberg, een domein dat zich perfect leende tot de bouw van een paleis. De architecturale vormgeving gebeurde in een classicistische stijl, wat zeker aan het einde van de 18de eeuw zo goed als altijd de voorkeur wegdroeg. Architect Charles de Wailly verzorgde de ontwerpplannen; Louis Montoyer stond aan het hoofd van de uitvoeringswerken.

Het ontwerp van de tuinen lag in verschillende handen. Zo leverde ook François Lefebvre, hoftekenaar van de Oostenrijkse landvoogden, zijn bijdrage. Samen met de hertog en Joachim Zinner werkte hij verder op een plan van Lancelot Brown (een befaamde tuinontwerper) om zo het domein naar believen vorm te geven; dat gebeurde in de stijl van de Engelse tuin. Lefebvre aquarelde daarom heel wat plannen en zichten van het domein, die vandaag de dag voornamelijk in Wenen bewaard worden. Het is ook één van die waterverftekeningen die aan de basis ligt voor deze prent. Samuel Middiman zette namelijk Lefebvres werk om in een gravure, waarbij kleine details soms anders afgebeeld worden. Zo toont de prent bijvoorbeeld minder personages, zijn de zeilen op het schip anders georiënteerd en vaart er een boot minder op het water.

Het Paleis, gezien vanaf de achterzijde, vormt het middelpunt van de prent. Rechts daarvan staat de Tempel van de Vriendschap op een kunstmatig opgeworpen heuvel. Tien Dorische zuilen ondersteunen een koepel en een fries. Vooraan in beeld is wat ooit de Molenbeek was, zichtbaar als een heuse rivier, met links een weelderige waterval. De waterpartij wordt echter groter afgebeeld dan ze in realiteit was en ook de niveauverschillen worden scherpgesteld. De tekenaar stelde het park namelijk mooier en idyllischer voor dan het in werkelijkheid was. Het bootje op de vijver is allicht een schaalmodel; die werden in die periode wel vaker in tuinen en parken te water gelaten. Uiterst rechts op de prent is bovendien de Chinese toren of pagode zichtbaar. Die werd gebouwd naar het voorbeeld van de Chinese toren in de Kew Gardens in Londen. Rondom lag de Oranjerie, de serres en tuinen met zeldzame planten.

Bronnen

CÉSARI, Dominique, “Jardins anglo-chinois d'Europe ornés de fabriques”, Parc à fabriques, 2017 (http://www.parcsafabriques.org/etr_Be/laeken.htm). Geraadpleegd 7 maart 2023.

de harlez de deulin, Nathalie, “The influence of England on the first English gardens in the Southern Low Countries and the Principality of Liège”, Garden History (The Proceedings of an ICOMOS-UK Conference held at the University of Bath), 2016 (44), supplement 1, 1-14, 4, 9.

“Der Garten von Schoonenberg (Laeken) mit Blick auf das Schloß”, Albertina. Sammlungen online (https://sammlungenonline.albertina.at/?query=search=/record/objectnumbersearch=[11079]&showtype=record). Geraadpleegd 7 maart 2023.

DUQUENNE, Xavier, Le Chateau de Laeken au XVIIIe siècle – Het Kasteel van Laken in de XVIIIe eeuw, Brussel: Nationale Bank van België, 1976, 6-7, 24, 26.

“Het Koninklijk Kasteel van Laken”, Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed. Brussels Hoofdstedelijk Gewest (https://monument.heritage.brussels/nl/buildings/39524). Geraadpleegd 7 maart 2023.

OERS, Wim, “Capability Brown’s design for Schönenberg at Laeken, near Brussels, 1782”, Garden History (The Proceedings of an ICOMOS-UK Conference held at the University of Bath), 2016 (44), supplement 1, 101-113, 108.

Colofon

Discussie