Het Koningsplein in Brussel

Het Koningsplein in Brussel zoals het er vandaag uitziet heeft haar oorsprong aan het einde van de 18^de eeuw. Tussen 1776 en 1782 werd het plein namelijk vormgegeven in classicistische stijl. Het nieuwe uitzicht van het plein kwam voort uit de idee om naar Frans voorbeeld een plein aan te leggen ter ere van een belangrijk figuur, in dit geval Karel van Lotharingen. In 1775 werd er een bronzen beeld geplaatst waar hij voorgesteld werd als een Romeins generaal met een commandostaf in de hand. In 1796 werd zijn beeltenis daarentegen gesmolten door de Fransen (zie inv. B.1998.1). Vandaag de dag prijkt een ruiterstandbeeld van Godfried van Bouillon op het Koningsplein, maar op de prent is Karel va Lotharingen te zien. Die monumentaliteitsgedachte werd verder doorgetrokken naar de omliggende architectuur. Twee Franse architecten zorgden voor het ontwerp: Barré nam de basis van de conceptualisering op zich, terwijl Guimard aan het hoofd stond van de uitvoering. Om die werken mogelijk te maken droeg keizerin Maria Theresia overigens het plein en de aanpalende gebouwen over aan de Stad Brussel.

Pal in het midden van de prent is de Sint-Jacobskerk-op-de-Koudenberg te zien (nog zonder toren). Ze verving de gotische kloosterkerk die in de 17^de eeuw erkend was als parochiekerk. De bouw van de nieuwe kerk werd in 1780 beëindigd; de inwijding gebeurde in 1787. Verder is hier de symmetrie van het Koningsplein erg duidelijk zichtbaar. De paviljoenen aan weerszijden van het plein lijken hier nog sterk op elkaar, hoewel dat in latere aanpassingen van het plein verminderde. Aanvankelijk had het Koningsplein ook zogenaamde ‘schermportieken’ in verbinding met de straten rondom, zoals ook hier te zien is op de prent.

Wat in deze kleurenprent opvalt, is de ruimtelijkheid van het plein. Hier lijkt immers de afstand tussen de toeschouwer en de kerk een stuk groter dan die in de dwarsrichting. In werkelijkheid is dat echter niet zo. Ook andere prenten van die periode tonen het plein met realistischere afmetingen.