Urban Folly II : Emilie Louise Flöge

Dit werk, in 2023 ontworpen door kunstenaar Stephan Goldrajch in het kader van Art Nouveau Brussels 2023, gecureerd door Paul Dujardin, is bedoeld als eerbetoon aan de Weense styliste en zakenvrouw Emilie Louise Flöge (1874-1952). Het monumentale beeld van ongeveer 3,50 m hoog is gemaakt van maas op een metalen structuur, geïnspireerd op de textielcreaties van Emilie Flöge. Het bevindt zich op de Tervurenlaan in Sint-Pieters-Woluwe, vlakbij het Stocletpaleis, en zal op 19 april 2024 worden ingehuldigd.

Emilie Louise Flöge

De familie Flöge maakte deel uit van de vriendenkring van de schilder Gustav Klimt (1862-1918), die verschillende portretten van de leden schilderde. In 1891 trouwde Klimts broer Ernst (1864-1892) met Hélène Flöge (1871-1936) en ze kregen een dochter, die ook de naam Hélène kreeg. Na de vroegtijdige dood van zijn broer werd Gustav Klimt de officiële voogd van zijn zeer jonge nichtje. Dat versterkte zijn banden met de Flöges en droeg bij aan de ontwikkeling van een speciale en unieke relatie met Emilie, het vierde kind van de familie. Of die nu romantisch of platonisch was, ze hadden een sterke vertrouwensrelatie die duurde tot de dood van de schilder in 1918, toen Emilie een deel van zijn nalatenschap erfde.

Hoewel het werk en de roem van Klimt al meer dan een eeuw blijven meegaan, is de naam van Emilie Flöge een beetje in de vergetelheid geraakt en alleen bij kenners van de schilder bekend zijn als zijn model en geliefde (sommige deskundigen geloven dat het paar in De kus een afbeelding is van het paar dat gevormd werd door Gustav Klimt en Emilie Flöge).

Emilie Flöge drukte nochtans haar stempel op de Weense samenleving rond het begin van de 20e eeuw als modeontwerpster en succesvolle onafhankelijke zakenvrouw. Vanaf 1904 runde ze meer dan drie decennia lang samen met haar zussen Hélène en Pauline en daarna haar nicht Hélène het modehuis Schwestern Flöge (de zussen Flöge), dat zich vestigde als een invloedrijk modecentrum in de Oostenrijkse hoofdstad met op het hoogtepunt bijna 80 werknemers. De zussen vertrouwden de binnenhuisdecoratie toe aan Josef Hoffmann en Koloman Moser, die de visie van de Wiener Werkstätte (WW) van een totaalkunstwerk (Gesamtkunstwerk) en haar smaak voor eenvoudige, geometrische vormen toepasten (ook terug te vinden in de interieurdecoratie van het Stocletpaleis door dezelfde Hoffmann).

De klanten van de zussen Flöge behoorden tot de Weense burgerij. Om te voldoen aan hun verwachtingen en op de hoogte te blijven van de laatste trends reisde Emilie Flöge elk jaar naar Londen en Parijs. Ze produceerde echter wel haar eigen ontwerpen, die op zijn zachtst gezegd revolutionair waren voor die tijd: haar ruime jurken in stoffen met geometrische patronen in de nasleep van de WW-beweging waren erop gericht het vrouwenlichaam te verlossen van de greep van het korset en droegen bij aan een vorm van bevrijding van het vrouwelijke silhouet. Op verschillende portretten van Klimt zijn mooie Weense vrouwen te zien die creaties van het Flöge-atelier dragen. Bovendien was Emilie Flöge de beste vertegenwoordiger van het bedrijf Schwestern Flöge, zoals de foto’s uit die periode laten zien, waarvan sommige door Klimt zijn genomen, met name voor het tijdschrift Deutsche Kunst en Dekoration. Zowel bij privé- als officiële gelegenheden droeg ze haar eigen creaties, die ze tooide met sieraden uit de productie van de Wiener Werkstätte. 

Pauline overleed in 1917 en Hélène in 1936, waardoor alleen Emilie en haar nichtje Hélène overbleven in het modehuis van de zussen Flöge. Door de Anschluss in 1938 moesten ze voorgoed sluiten. Beetje bij beetje voegde Emilie Flöge, model en metgezellin van Gustav Klimt, goede vriendin van Josef Hoffmann en de kunstenaars van de Wiener Werkstätte, zich bij de lijst van vrouwen met talent en karakter die in de onzichtbaarheid van de geschiedenis zijn verdwenen.

De kunstenaar

Stephan Goldrajch is een hedendaagse kunstenaar die woont en werkt in Brussel. Geïnspireerd door voorouderlijke tradities, rituelen en de technieken die ambachtslieden gebruiken, is hij gefascineerd door menselijke en sociale interactie. Stephans artistieke benadering komt tot uiting in een verscheidenheid aan technieken (haken, weven, borduren, naaien …). Ze is ook gebaseerd op de noodzaak om verbanden te leggen en betrekkingen aan te knopen. Hij werkt graag met niet-ingewijden, met mensen die het kunstspelletje niet meespelen en die zich laten meeslepen door een mysterieuze ervaring. Een ervaring die rollen en conventies op hun kop zet. Meestal vertrekt hij van hiaten en tekortkomingen om een verhaal te herschrijven, opnieuw vorm te geven en een nieuwe wereld te creëren.