Oud Sint-Gillis

Sint-Gillis, dat in de 18de eeuw nog een bescheiden dorp was, werd tussen de jaren 1850 en 1925 geleidelijk verstedelijkt. Zoals blijkt uit de archieven van het college (1913-1914), was het de wens van de gemeente om de sporen van dit verleden te bewaren, onder meer via foto’s en via de bestelling van artistieke voorstellingen bij Albert Dillens. De zes fraaie aquarellen die hiervan het resultaat waren en in de Cérèszaal van het gemeentehuis hangen, herscheppen de pittoreske sfeer van het verdwenen Oud Sint-Gillis. Ze hebben vergelijkbare afmetingen en vormen chronologische paren: 1901 (inv. 1005D, 1008D), 1902 (inv.  1007D, 1004D) etn1914 (inv. 1002D, 1003D).

Het is niet duidelijk hoe de paren uit 1901 en 1902 werden verworven. In een rapport van het college van 29/12/1913 omtrent de bestelling bij de schilder van vier aquarellen van Oud Sint-Gillis, schreef het hoofd van het secretariaat van het gemeentehuis, de heer Narcisse, dat de kunstenaar: “(…) voor ons reeds de overblijfselen van het oude Sint-Gillis heeft geschilderd vóór de aanleg van de nieuwe wijken”. We vermoeden dat de aquarellen van 1901 en 1902 tot die vroegere werken behoren en dat ze door de gemeente werden gekocht, of zelfs besteld.

Deze vier aquarellen zijn geschilderd op hetzelfde helder grofkorrelig papier en zijn in dezelfde sobere schildertrant uitgevoerd, verlevendigd met kleine toetsen voor de details van de bakstenen, de dakpannen en de vegetatie. De werken uit 1902 tonen de binnenplaatsen van de hoeven, waaronder deze hoeve gelegen tussen de Vorstsesteenweg en de ‘nouveau gaz’ (het was een kleine gasfabriek die gevestigd was op de plaats van het huidige OCMW van Sint-Gillis (een oude turbine staat er nog), Fernand Bernierstraat 40. Deze fabrieken werden beheerd door intercommunale ondernemingen die zelf water, gas en elektriciteit produceerden en distribueerden). Hoewel de aandacht volledig naar het imposante gebouw uitgaat, roepen de anekdotische details – de ladder, de gebogen figuur aan de voet ervan en het vrouwtje voor de deur – de sfeer op van de genretaferelen die typisch waren voor de schilder, die hier al evenzeer de gebouwen als de gewoonten van een uitstervende wereld documenteert.

Albert Dillens was leerling van zijn vader, Henri (1821-1877), die gespecialiseerd was in historische genretaferelen (zoals ook zijn oom, Adolf, 1821-1877). Dillens maakte naam als schilder van genretaferelen, landschappen en portretten, met name van de koninklijke familie. Hij nam regelmatig deel aan de driejaarlijkse salons van Brussel, Gent en Antwerpen, tussen 1862 en 1874, en exposeerde in Londen in 1874. Zijn broer Julien (1849-1904), een befaamd beeldhouwer, maakte De waterdraagster van de Bareel van Sint-Gillis.

Auteur : Vereniging voor het Kunstpatrimonium, D. Tonglet, 2020,  (vertaald uit het Frans)