Bernard van Orley

Dit beeld werd gemaakt door Julien Dillens, een Brusselse beeldhouwer. Hij werkte mee aan onder andere de decoratieve beelden voor de Beurs van Brussel. Dit standbeeld maakt deel uit van de marmeren beelden van de Kleine Zavel square, die in 1890, ter ere van de 60^ste verjaardag van België werd ingehuldigd. Hendrik Beyaert (1823-1894), architect van de Kleine Zavelsquare en het gebouw van de Nationale Bank van België, stelde de beelden op in een halve cirkel, in nissen in het plantsoen rond het beeld van Egmont en Hoorn. De beeldhouwwerken werden door één Brusselse artiest, Xavier Mellery, uitgetekend en vervolgens vervaardigd door verschillende Belgische kunstenaars. Mellery, illustrator en schilder, bekend van werken zoals Wijsheid in het Charliermuseum, tekende zowel deze marmeren sculpturen als de bronzen exemplaren die op het hekwerk rond de Kleine Zavel square werden geplaatst. Deze werkwijze moest de eenheid van het ensemble verzekeren en anachronismen of herhalingen in de beelden vermijden.

Het marmeren ensemble toont 16^de-eeuwse illustere Belgen. In de geest van de 19^de -eeuwse inrichtende overheid vormden zij een pantheon van de prille natie dat de geschiedenis van vaderlands verzet, in dit geval tegen de Spaanse overheersing, bevestigde. Dit beeld stelt de bekende, Brusselse schilder en tapijtmaker Bernard van Orley (1487-1541) voor. Dankzij hem en op basis van zijn kartons werden de glasramen van de Sint-Michiels en Sint-Goedele kathedraal gemaakt. Zijn stijl was sterk beïnvloed door zijn studies in Italië en de Europese Renaissance. Hij was bovendien de leermeester van Pieter Coecke van Aelst (1502-1550) bij wie Pieter Bruegel de Oude (ca.1525-1530 -1569) op zijn beurt zijn eerste schilderwerken maakte. Het beeld toont de schilder met een brede hoed, zijn rechterhand in de zij en zijn linkerhand voor de borst.

Een model van dit beeld werd al eerder tentoongesteld bij l’Essor (een vereniging van beeldende kunstenaars) in Brussel voor de plaatsing van het echte beeld op de Kleine Zavel in 1890. Na slechts enkele jaren werd in 1893 het schilderspalet dat tegen zijn rechterbeen stond weggerukt door onbekenden; In de nacht van 13 op 14 november 1940 viel een boom op het beeld; Er werd nadien overwogen om een kopie te bestellen bij een zekere Dierickx, maar het is niet bekend of hier effectief mee doorgegaan werd. Er zijn in ieder geval sporen van breuken aanwezig op het standbeeld en het hoofd, dat voorheen recht op het lichaam stond, is nu een beetje naar de rechterschouder gedraaid. Hierdoor zou men kunnen aannemen dat het beeld niet vervangen werd en zo goed als mogelijk terug werd opgebouwd. Het beeld werd samen met de andere marmeren beelden in 1997 gerestaureerd onder leiding van architecte Barbara Van der Wee en met financiering van de Cornelis Floris stichting. Uit foto’s van 2014 blijkt dat de wijsvinger van de linkerhand ontbreekt.