Henry Carton de Wiart

Henry Carton de Wiart (1869-1951), doctor in de rechten, minister van Staat en lid van de Kamer van Volksvertegenwoordigers was daarnaast ook advocaat, schrijver en socioloog. Zijn jongere broer Edmond (1876-1959) was secretaris van koning Leopold II van 1901 tot de dood van de koning in 1909.

Al vroeg in zijn loopbaan aan de balie toonde hij een levendige belangstelling voor de strijd om de arbeidersontvoogding. In 1890 sloot hij zich aan bij de volksbeweging 'Maison des Ouvriers' en de organisatie van coöperaties en vakbonden. Hij was minister van Justitie van 1911 tot 1918; van 1920 tot 1921 was hij premier. Eind 1921 maakte Koning Albert I hem tot graaf als erkenning voor zijn verdiensten.

Net als zijn broer Edmond was hij erg geïnteresseerd in de betrekkingen tussen België en Congo-Vrijstaat. Zijn officiële biografie geeft aan dat hij "avait une très importante documentation sur les relations entre les deux états (...). Il était armé pour apporter, au forum, à l'œuvre de Léopold II, le concours de son talent" [beschikte over een zeer omvangrijke documentatie over de betrekkingen tussen de twee staten (...). Hij was goed gewapend om in de publieke ruimte zijn talent in te zetten ter ondersteuning van het werk van Leopold II]. Voorts speelde hij ook een belangrijke rol bij de overdracht van de Congo-Vrijstaat aan België in 1908 door zijn interventies waarbij hij aandrong "sur le respect du droit coutumier et sur notre action civilisatrice " [op de eerbiediging van het gewoonterecht en op ons beschavend optreden]. In 1922 reisde hij met zijn zoon Xavier doorheen Congo. Hij schreef over zijn reis van vier maanden het boek Mes vacances au Congo (Op Reis Door Congo). Volgens zijn officiële biografie was hij " se préoccupait déjà de l'africanisation des cadres..."[al bezig met de Afrikanisering van de kaders] en "préconisait la collaboration de conseils consultatifs où Noirs et Blancs participeraient à l'organisation des services..." [pleitte hij voor de samenwerking van adviesraden waarin zwarten en blanken zouden deelnemen aan de organisatie van de diensten]. Maar bij het lezen van zijn Mes vacances au Congo is het moeilijk te ontkennen dat zijn observaties over de Congolese bevolking wel degelijk de vooroordelen van zijn tijd weerspiegelden.

De bronzen buste boven zijn gedenkteken aan de naar hem (en zijn broer) genoemde laan is een replica van de marmeren versie die Jules Lagae in 1922 maakte voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers (BALaT), zoals gebruikelijk is voor elke premier. De buste van Jette werd ingehuldigd in 1988.